NDĐT- Giếng Xó La hay còn gọi là “giếng Vua”, ở thôn Đông, xã An Vĩnh trên đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) được xây dựng từ thời Chăm Pa cổ. Nguồn nước ở đây quanh năm không bao giờ cạn và ngọt đến lạ thường so với hàng trăm giếng nước sinh hoạt của người dân trên đảo.


Tuy nhiên, thời gian gần đây khi tuyến kè chắn sóng Đông Nam trên đảo triển khai thi công thì cả khu vực này đã bị đào bới tan hoang, phá vỡ cảnh quan môi trường tự nhiên trong khu vực giếng Vua, đồng thời, tác động xấu đến mạch nước ngầm, ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nước.

Ban đầu đây chỉ là một giếng nước nhỏ, nằm cách mép bờ biển chưa đầy 5 mét. Đầu thế kỷ 15 (1609) khi 13 vị tiền hiền của các dòng họ từ đất liền ra khai khẩn mở mang vùng đất đảo, thì giếng Vua mới được trùng tu cải tạo, mở rộng bề thế như ngày nay để phục vụ việc ăn uống sinh hoạt cho hàng ngàn cư dân trên đảo.

Đang loay hoay múc những thùng nước đổ vào chiếc can 30 lít từ giếng Vua lên, ông Lê Văn Hòa, ở khu dân cư số 3, thôn Đông, xã An Vĩnh - người đã từng gắn bó với đảo từ vài chục năm nay bức xúc nói: “Việc mở đường làm kè thì người dân chúng tôi luôn ủng hộ, nhưng khi thực hiện dự án phải tính đến quyền lợi, cuộc sống của người dân. Bởi “giếng Vua” không những đảm bảo cung cấp nguồn nước sinh hoạt quý hiếm cho cư dân trên đảo mà còn là một di tích lịch sử, một điểm đến của du khách khi ra thăm đảo”.

Ngày ngày, ông Đặng Thanh Toàn (50 tuổi), ở thôn Tây, xã An Vĩnh không quản đường sá xa xôi, cùng với chiếc xe đạp cà tàng vượt trên 3 cây số để đến giếng Vua lấy nước ngọt về sử dụng. Mỗi lần đi chở trên xe đạp hai can nước trên 30 lít. Ông Toàn nói, nhà cũng có giếng nhưng thường xuyên bị nhiễm mặn nên chỉ sử dụng tắm, giặt quần áo và tưới cây là chính. Còn nguồn nước dùng nấu ăn, uống hàng ngày của gia đình thì phải xuống tận “giếng Vua” lấy về vì nước ở đây vừa ngọt, vừa sạch. Tuy nhiên hiện nay việc xây dựng tuyến đường nằm trong hệ thống kè chắn sóng đang có nguy cơ làm đứt mạch nước ngầm bên dưới lòng đất, lượng nước giếng đang có nguy cơ bị “cạn kiệt” có thể gây thiếu nguồn nước sinh hoạt cho bà con trên đảo, đặc biệt là vào những tháng mùa khô như hiện nay.

Có thể thấy, hiện nay dự án xây dựng tuyến đường nằm trong hệ thống kè chắn sóng Đông Nam đảo Lý Sơn đã được các đơn vị thi công sử dụng nhiều phương tiện, thiết bị kỹ thuật, máy móc ngày đêm đào bới, xẻ nát triền đồi ngay bên trong khu vực giếng Vua. Nhiều hạng mục công trình đã đào với độ sâu trung bình từ 4,5 đến 5 mét và chiều rộng hơn 10 mét đã làm ảnh hưởng trực tiếp đến kết cấu lòng đất và mạch nước ngầm của giếng. Bên cạnh đó, khi thi công xong tuyến đường này sẽ tạo ra những hố sâu rất nguy hiểm ngay sát bờ biển. Nơi đây cũng bắt đầu hình thành bãi chứa rác thải lớn ngay trong khuôn viên giếng Vua và sẽ gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng đối với những khu dân cư lân cận.

Trao đổi với chúng tôi, ông Trần Bút - chủ tịch UBND xã An Vĩnh cho biết: Hiện nay chính quyền xã đã nhận được một số đơn kiến nghị của người dân và xã đã cử cán bộ xuống hiện trường kiểm tra, lập biên bản về sự thi công tuyến đường gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng nguồn nước ngầm tại khu vực giếng Vua. Tuy nhiên, đây là dự án do tỉnh làm chủ đầu tư nên UBND xã chỉ có biện pháp gửi văn bản lên cấp trên đề nghị giải quyết. Trước mắt, xã chúng tôi đề nghị nhà thầu tạm dừng thi công dự án quanh khu vực giếng Vua để đảm bảo nguồn nước sinh hoạt vào mùa khô cho bà con trên đảo.

Hiện nay Giếng Vua - một di tích lịch sử mang đậm dấu ấn cuộc sống của trên 2 vạn cư dân trên đảo Lý Sơn, nhưng các cấp chính quyền ở đây chưa có phương án gìn giữ, bảo tồn giếng Vua. Nếu giếng Vua bị phá mất cảnh quan, làm cạn kiệt nguồn nước sinh hoạt duy nhất ở đây thì cuộc sống của bà con trên đảo sẽ gặp muôn vàn khó khăn.


Nguồn: http://nhandan.com.vn/cmlink/nhandandientu/thoisu/doi-song/i-s-ng-tin-chung/gi-ng-vua-l-s-n-keu-c-u-1.340483